Vadodara
મુની સેવાશ્રમમાં બે હજાર લોકોની રસોઇ બનાવવા હવે સૌર ઊર્જાનો ઉપયોગ કરાશે
ગોરજમાં દુનિયાની સૌથી ઊંચી, સાત માળ જેટલી લંબાઇની ફૂલ ઓટોમેટિક સોલાર ડિશ ઇન્સ્ટોલ કરાઇ
- આત્મનિર્ભર ભારત અને પર્યાવરણ સંરક્ષણની દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિ તરીકે મુની સેવા આશ્રમ
- ગોરજમાં દુનિયાની સૌથી મોટી સૌર ડીશ સફળતાપૂર્વક કાર્યરત કરવામાં આવી છે.
- આ આધુનિક સૌર ટેકનોલોજીથી આશ્રમને મોટા આર્થિક લાભ સાથે પર્યાવરણને પણ નોંધપાત્ર ફાયદો થશે.
આલેખન – જયંત સોજીત્રા
ગોરજ મા અગાઉ મુની સેવા આશ્રમમાં રોજે રોજ અંદાજે ૧૦૦૦ કિલો લાકડાનો ઉપયોગ થતો હતો, જેના કારણે ખર્ચમાં વધારો થતો હતો અને પર્યાવરણને પણ નુકસાન પહોંચતું હતું. હવે સૌર ડીશ કાર્યરત થતા લાકડાનો ઉપયોગ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ જશે, જેના પરિણામે કાર્બન ઉત્સર્જનમાં ઘટાડો થશે અને પર્યાવરણ વધુ સુરક્ષિત બનશે.
મુની સેવા આશ્રમના ડૉ. વિક્રમભાઈ એ જણાવ્યું હતું કે, આ સૌર ડીશ ઓછી જમીનમાં સ્થાપિત કરી શકાય છે, જે હોસ્પિટલ જેવી સંસ્થાઓ માટે અત્યંત અનુકૂળ છે. આ ટેકનોલોજી દ્વારા હોસ્પિટલના અંદાજે ૧૦૦ ટન ક્ષમતાના એરકન્ડીશન પ્લાન્ટ ચલાવવામાં આવશે. અગાઉ એરકન્ડીશન વીજળી અને ગેસ આધારિત હતા, જ્યારે હવે તે સ્ટીમ આધારિત રહેશે, જેના કારણે કોઈ પણ પ્રકારના ગેસનો ઉપયોગ નહીં થાય અને હવા પ્રદૂષિત નહીં થાય.
આ સ્ટીમ ટેકનોલોજી દ્વારા આશ્રમમાં દરરોજ આશરે ૨૦૦૦ લોકો માટે રસોઈ શક્ય બનશે. ઉપરાંત, હોસ્પિટલમાં જ્યાં જ્યાં સ્ટીમની જરૂરિયાત છે, જેમ કે રસોઈ, લોન્ડ્રી, સ્ટેરિલાઇઝેશન, ગરમ પાણી વગેરે—ત્યાં આ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. હાલમાં આશ્રમમાં આવી બે સૌર ડીશ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે, જેના કારણે સંસ્થાને લાંબા ગાળે મોટો આર્થિક લાભ મળશે અને ભવિષ્યમાં વધુ સુવિધાઓ વિકસાવી શકાશે.
આ અદ્યતન ટેકનોલોજી લાવનાર શ્રી દીપક ગઢિયાએ જણાવ્યું હતું કે, વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્રભાઇ મોદીના આત્મનિર્ભર ભારતના સપનાને સાકાર કરવા માટે આ ટેકનોલોજી મૂળ ઓસ્ટ્રેલિયાથી લેવામાં આવી હતી, પરંતુ હવે તેની સંપૂર્ણ ઉત્પાદન પ્રક્રિયા ભારતમાં જ વિકસાવવામાં આવી છે. આ સૌર ડીશ દુનિયાની સૌથી મોટી સોલાર ડીશ છે અને ઓસ્ટ્રેલિયા બહાર પ્રથમ વખત ભારતમાં બનાવવામાં આવી છે. આ ટેકનોલોજીને સોલાર કોન્સન્ટ્રેટર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
આ સૌર ડીશ સૂર્યના કિરણોને કેન્દ્રિત કરીને ઊંચું તાપમાન ઉત્પન્ન કરે છે, જેના દ્વારા સોલાર બોઇલરમાંથી સ્ટીમ તૈયાર કરવામાં આવે છે. એક ડીશ દ્વારા ૧૦૦ ટન એરકન્ડીશન ચલાવી શકાય છે. હાલ ગોરજમાં બે ડીશ કાર્યરત હોવાથી કુલ ૨૦૦ ટન એરકન્ડીશન ક્ષમતા પ્રાપ્ત થઈ છે.
આ ડીશની વિશેષતા એ છે કે, જેમ સૂર્યમુખી ફૂલ સૂર્ય તરફ ફરે છે, તેમ આ ડીશ પણ સૂર્યની દિશામાં બંને તરફ ફરી શકે છે. તેમાં અંદાજે ૩૦૦ નાના અરીસા લગાવવામાં આવ્યા છે, જે સૂર્યના કિરણોને એક બિંદુ પર કેન્દ્રિત કરીને આશરે ૧૭૦૦ ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાન ઉત્પન્ન કરે છે. આ ડીશની ઊંચાઈ લગભગ સાત માળ જેટલી છે.
આ સમગ્ર સિસ્ટમ સંપૂર્ણપણે ઓટોમેટિક છે. એક કંટ્રોલ રૂમમાંથી માત્ર સ્થળનું લેટિટ્યુડ અને ખાલી જગ્યા દાખલ કરતાં જ સોફ્ટવેર આપમેળે સૂર્યની ગતિ અનુસાર ડીશને ફેરવે છે અને સ્ટીમનું તાપમાન તથા દબાણ નિયંત્રિત કરે છે. તેજ પવનના સમયે સિસ્ટમ આપમેળે ડીશને રોકી દે છે, જેથી કોઈ નુકસાન ન થાય. આ સિસ્ટમ IBR અપ્રૂવ્ડ છે અને ઓપરેટરને માત્ર દેખરેખ રાખવાની જરૂર પડે છે.
આ મહત્વપૂર્ણ પ્રોજેક્ટ માટે રોટરી ક્લબ ઓફ બોમ્બે પિયર દ્વારા રૂ. ૧.૬ કરોડની ગ્રાન્ટ આપવામાં આવી છે. મુની સેવા આશ્રમ, રોટરી ક્લબ અને આપાર કેબલ કંપનીના CSR ફંડિંગના સહયોગથી આ ટેકનોલોજી વિકસાવવામાં આવી છે, જે માત્ર આશ્રમ નહીં પરંતુ સમગ્ર દેશ માટે લાભદાયક સાબિત થશે.