ભારતથી લઈને પાકિસ્તાન સુધી ચર્ચામાં આવેલી ‘ધૂરંધર’ ફિલ્મ પાકિસ્તાનના કરાચીના લ્યારી વિસ્તારની ગેંગવોરની કહાની પર આધારિત છે. ફિલ્મમાં અક્ષય ખન્નાએ રહેમાન ડકૈત અને સંજય દત્તે SP ચૌધરી (અસલમથી પ્રેરિત)ની ભૂમિકા ભજવી છે.
વડોદરા,હાલમાં રિલીઝ થયેલી સ્પાય થ્રિલર ફિલ્મ ‘ધૂરંધર’ (આદિત્ય ધર દ્વારા નિર્દેશિત) કરાચીના કુખ્યાત લ્યારી વિસ્તારને ફરીથી ચર્ચામાં લાવી દીધી છે. ફિલ્મમાં દર્શાવવામાં આવેલી લ્યારીની ગેંગવોરની કહાની કોઈ કાલ્પનિક નથી, પરંતુ ૨૦૦૦ના દાયકાની અસલ ઘટનાઓથી પ્રેરિત છે, જ્યારે આ વિસ્તાર ખૂની જંગનું મેદાન બની ગયો હતો.
🌃 લ્યારી: ગુનાખોરીનું કેન્દ્ર
લ્યારી કરાચીનો સૌથી જૂનો અને ગીચ વસ્તીવાળો વિસ્તાર છે, જ્યાં બલોચ, કચ્છી, સિંધી અને અન્ય સમુદાયો વસે છે.
ઇતિહાસ: ૧૯મી સદીમાં તે ડોક વર્કર્સ અને ટ્રક ડ્રાઇવરોની મજૂર કોલોની હતી.
ગુનાખોરીનું મૂળ: ૧૯૬૦-૭૦ના દાયકામાં હશીશનો નાનો વેપાર હતો, પરંતુ અફઘાનિસ્તાનના સોવિયેત યુદ્ધ (૧૯૭૯-૮૯) પછી હથિયારો અને ડ્રગ્સનો વેપલો જોરશોરથી વધી ગયો.
ગેંગવોર: બેરોજગારી અને ગરીબીને કારણે યુવાનો ગેંગ્સ તરફ વળ્યા. અહીં ડ્રગ્સ, એક્સટોર્શન (ખંડણી) અને હથિયારોનો મોટો કારોબાર ચાલતો હતો.
રાજકીય સંરક્ષણ: પાકિસ્તાન પીપલ્સ પાર્ટી (PPP)ના રાજકીય સંરક્ષણ હેઠળ ચાલતી અપરાધી સિન્ડિકેટે લ્યારીને ‘નો ગો ઝોન’ (No Go Zone) બનાવી દીધું હતું.
🧑રહેમાન ડકૈત: લ્યારીનો કુખ્યાત ગેંગસ્ટર રહેમાન ડકૈત લ્યારીના સૌથી પ્રભાવી ગેંગસ્ટરોમાંનો એક હતો. તેનું પાત્ર ફિલ્મમાં અક્ષય ખન્ના દ્વારા ભજવવામાં આવ્યું છે.
તેના મોત બાદ, ૨૦૦૯માં, ઉઝૈર બલોચે કમાન સંભાળી.
૨૦૦૪ થી ૨૦૧૩ વચ્ચે થયેલી ગેંગવોરમાં ૮૦૦થી વધુ લોકોનાં મોત થયા હતા.
૨૦૧૩માં ઉઝૈર બલોચે હરીફ ગેંગસ્ટર અર્શદ પપ્પુનું અપહરણ કરીને માથું કાપી નાખ્યું હતું, અને કહેવાય છે કે હરીફ ગેંગ તેના માથાથી ફૂટબોલ રમ્યા હતા.
👮 SP અસલમ: તાલિબાન સામે લડનાર ‘જિન્ન’ પોલીસ ઓફિસર
સંજય દત્ત દ્વારા ભજવવામાં આવેલું પાત્ર, SP ચૌધરી, વાસ્તવમાં SP ચૌધરી અસલમ ખાન પરથી પ્રેરિત છે.
નિર્દયતાથી કાર્યવાહી: અસલમે લ્યારીની ગેંગ્સ તેમજ તહરીક-એ-તાલિબાન પાકિસ્તાન (TTP) વિરુદ્ધ નિર્દયતાથી કાર્યવાહી કરી હતી.
વિવાદિત એન્કાઉન્ટર: ૨૦૦૬માં મશૂક બ્રોહી એન્કાઉન્ટર માટે તેઓ જેલમાં ગયા હતા.
રહેમાન ડકૈતનું મોત: ૨૦૦૯માં તેમણે રહેમાન ડકૈતને એન્કાઉન્ટરમાં માર્યો હતો, જેને રહેમાનની પત્નીએ ફેક ગણાવ્યું હતું અને સિંધ હાઈકોર્ટે અસલમ વિરુદ્ધ FIRનો આદેશ આપ્યો હતો.
અંત: તહરીક-એ-તાલિબાન પાકિસ્તાન (TTP) તરફથી ધમકીઓ મળ્યા બાદ, ૯ જાન્યુઆરી ૨૦૧૪ના રોજ લ્યારી એક્સપ્રેસ વે પર આત્મઘાતી બોમ્બ હુમલામાં તેમનું મોત થયું હતું. TTPએ આ હુમલાની જવાબદારી લીધી હતી.
ફિલ્મમાં સંજય દત્તનું પાત્ર અસલમને સિગારેટ પીતા, બંદૂક ચલાવતા ‘જિન્ન’ તરીકે દર્શાવે છે, જે તેની વાસ્તવિક છબીથી પ્રેરિત છે. જોકે, અસલમની પત્નીએ ફિલ્મને ‘પ્રોપગેન્ડા’ ગણાવીને તેના પર આપત્તિ જતાવી છે.
⚽ વર્તમાન પરિસ્થિતિ:
આજે લ્યારી શાંત હોવાનું કહેવાય છે. ફૂટબોલ ક્લબ્સ ફરી સક્રિય છે અને ૨૦૨૪માં એક સ્થાનિક ટીમે નેશનલ યુથ ચેમ્પિયનશિપ જીતી છે, પરંતુ ઘા તાજા છે. ઉઝૈર બલોચ હજુ પણ જેલમાં સજા કાપી રહ્યો હોવાનું કહેવાય છે.