ભારતીય ચૂંટણી પંચ (ECI) દ્વારા હાથ ધરાયેલા સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) હેઠળ બૂથ લેવલ ઑફિસર્સ (BLOs) પરના અતિશય કાર્યબોજ અને કથિત મૃત્યુની ઘટનાઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. ચીફ જસ્ટિસ (CJI) સૂર્ય કાંતની બેન્ચે રાજ્યોને BLOsનો કાર્યભાર હળવો કરવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ વચગાળાના નિર્દેશો જારી કર્યા છે.
💔 BLOsના મૃત્યુ અને આત્મહત્યાનો મુદ્દો કોર્ટમાં ગાજ્યો
સુનાવણી દરમિયાન, તમિલનાડુની એક રાજકીય પાર્ટી તરફથી દલીલ કરવામાં આવી કે SIR દરમિયાન 35-40 BLOsના મોત થયા છે. આ ઉપરાંત, વરિષ્ઠ વકીલ ગોપાલ શંકરનારાયણે દાવો કર્યો કે લક્ષ્ય પૂરું ન કરનાર BLOsને FIR અને કેસ કરવાની ધમકીઓ આપવામાં આવી રહી છે. તેમણે આ શિક્ષકો અને આંગણવાડી કાર્યકર્તાઓ પ્રત્યેના વ્યવહાર અંગે સવાલ ઉઠાવ્યો.
- અરજદારોએ જણાવ્યું કે BLOs સવારે ભણાવ્યા પછી રાત્રે 3 વાગ્યા સુધી નબળા નેટવર્કવાળા વિસ્તારોમાં દસ્તાવેજો અપલોડ કરી રહ્યા છે.
- એક આઘાતજનક કિસ્સો ટાંકવામાં આવ્યો કે, એક BLOને લગ્ન માટે રજા ન મળતાં તેણે આત્મહત્યા કરી લીધી હતી.
- માત્ર ઉત્તર પ્રદેશમાં જ 50 જેટલી FIR નોંધાઈ હોવાનો દાવો પણ કરવામાં આવ્યો.
⚖️ ECI અને અરજદારો વચ્ચે દલીલો
ચૂંટણી પંચે (ECI) દલીલ કરી કે એક બૂથ પર વધુમાં વધુ 1200 મતદારો હોય છે અને BLOને 30 દિવસમાં 1200 ફોર્મ લેવાના હોય છે, જે “વધારાનો બોજ નથી”.
- CJIએ સવાલ કર્યો: “શું રોજના 10 ફોર્મ ભરવા પણ બોજ છે?”
- વરિષ્ઠ વકીલ કપિલ સિબ્બલે વિરોધ કર્યો: તેમણે કહ્યું કે વાસ્તવિકતા એ છે કે BLOને દરરોજ 40 ફોર્મ ભરવા પડે છે અને બહુમાળી ઇમારતોમાં જઈને માહિતી એકત્ર કરવી પડે છે, જે અત્યંત મહેનતનું કામ છે.
- ECIના વકીલે સિબ્બલની દલીલને ‘રાજકીય દલીલ’ ગણાવી હતી.
સિબ્બલે ઉત્તર પ્રદેશમાં 2027માં ચૂંટણી હોવા છતાં બે મહિનામાં SIR પૂર્ણ કરવાની આટલી ઉતાવળ અંગે પણ સવાલ ઉઠાવ્યો હતો.
✅ સુપ્રીમ કોર્ટના મહત્ત્વપૂર્ણ વચગાળાના નિર્દેશો
સુનાવણીના અંતે, કોર્ટે રાજ્યોને BLOs પરનો કાર્યભાર ઘટાડવા માટે તાત્કાલિક નીચેના નિર્દેશોનું પાલન કરવા આદેશ કર્યો:
- વધારાના કર્મચારીઓની તૈનાતી: રાજ્ય સરકારો તાત્કાલિક વધારાના કર્મચારીઓ તૈનાત કરે જેથી BLOs પરનો કાર્યભાર સમાન રીતે વહેંચી શકાય અને તેમના કામના કલાકો ઘટાડી શકાય.
- છૂટછાટની માંગ પર વિચારણા: જો કોઈ કર્મચારી સ્વાસ્થ્ય, ગર્ભાવસ્થા, પારિવારિક કારણો કે અન્ય અંગત પરિસ્થિતિઓને કારણે SIR ડ્યુટી ન કરી શકે તેમ હોય, તો તેની માંગ પર કેસ-ટુ-કેસ આધારે વિચારણા કરવામાં આવે.
- વળતર માટે વ્યક્તિગત અરજી: BLOsના મોતના કિસ્સામાં વળતર માટે, પીડિત પરિવારો વ્યક્તિગત અરજી દ્વારા રાહત માંગી શકે છે.
કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે તે શિયાળાની રજાઓ પહેલાં આ મામલાની સુનાવણી પૂર્ણ કરવા માંગે છે, અને આ માટે અન્ય તમામ કેસોને સ્થગિત કરી દેવામાં આવ્યા હતા.
