વિજ્ઞાન જગતમાંથી એક ચિંતાજનક સમાચાર સામે આવી રહ્યા છે. આપણે જે જમીન પર ઉભા છીએ, તેની નીચે પૃથ્વીના પેટાળમાં એક મોટું પરિવર્તન આવી રહ્યું છે. સ્ટેનફોર્ડ યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોના તાજેતરના અહેવાલ મુજબ, ભારતની ટેક્ટોનિક પ્લેટ (Tectonic Plate) માં મોટી તિરાડ પડી રહી છે. આ ફેરફાર આગામી સમયમાં હિમાલય અને ઉત્તર ભારત માટે મોટા ભૂકંપનો સંકેત આપી રહ્યો છે.
❓શું છે આ સમગ્ર મામલો?
પૃથ્વીનો ઉપરનો ભાગ ટેક્ટોનિક પ્લેટ્સનો બનેલો છે, જે નીચે રહેલા ધગધગતા મેગ્મા પર તરે છે. સામાન્ય રીતે આ પ્લેટ્સની હિલચાલ ખૂબ જ ધીમી હોય છે, પરંતુ વૈજ્ઞાનિક સાઈમન ક્લેમ્પરર અને તેમની ટીમે અમેરિકન જિયોફિઝિકલ યુનિયન સમક્ષ રજૂ કરેલા રિપોર્ટમાં જણાવ્યું છે કે:
- પ્લેટનું વિભાજન: ભારતની ટેક્ટોનિક પ્લેટ તિબેટની નીચે બે ભાગમાં વહેંચાઈ રહી છે.
- મેન્ટલમાં હલચલ: પ્લેટનો મજબૂત નીચલો હિસ્સો એક તરફ ખસી રહ્યો છે, જ્યારે ઉપરનો હળવો હિસ્સો ‘મેન્ટલ’ (પ્લેટની નીચેનો ભાગ) માં સરકી રહ્યો છે.
- હિમાલયની ઊંચાઈ: આ પ્રક્રિયાને કારણે ભવિષ્યમાં હિમાલયની ઊંચાઈ કાં તો વધશે અથવા તે એકાએક નીચો થઈ શકે છે.
⚠️ખતરાના મુખ્ય સંકેતો
વૈજ્ઞાનિકોએ આ નિષ્કર્ષ પર પહોંચવા માટે બે મુખ્ય પુરાવાઓ રજૂ કર્યા છે:
- હિલિયમ-૩ ગેસ: તિબેટના પાતાળ કુવાઓમાં હિલિયમ-૩ વાયુનું પ્રમાણ વધુ જોવા મળ્યું છે. આ ગેસ પ્લેટમાં પડેલી તિરાડ દ્વારા મેન્ટલમાંથી બહાર આવી રહ્યો છે.
- ભૂકંપના તરંગો: હિમાલયન રેન્જમાં આવતા ભૂકંપના તરંગો ટેક્ટોનિક પ્લેટમાં પડતી તિરાડને કારણે વિચિત્ર રીતે ફંટાઈ રહ્યા છે.
🇮🇳 ભારત પર શું થશે અસર?
વૈજ્ઞાનિકોના મતે ભારતની આ પ્લેટ દર વર્ષે 5 સેન્ટિમીટર જેટલી પહોળી થઈ રહી છે અને ઉત્તર તરફ સરકી રહી છે.
ચેતવણી: આ ભૌગોલિક ફેરફારોને કારણે ઉત્તર ભારત, હિમાલય અને તિબેટના વિસ્તારોમાં ભવિષ્યમાં વિનાશક ભૂકંપ ત્રાટકવાની શક્યતા વધી ગઈ છે. જોકે, આ એક કુદરતી પ્રક્રિયા છે જે પૂર્ણ થતા સદીઓ લાગી શકે છે, પરંતુ વર્તમાન હિલચાલ “ખતરાની ઘંટી” સમાન છે.
પૃથ્વીના પેટાળમાં સર્જાતી આ નવી પ્લેટ ભવિષ્યમાં નવો ભૂગોળ રચશે, પરંતુ તે દરમિયાન આવનારા ભૂકંપો માનવજાત માટે પડકારરૂપ બની શકે છે.
